Kapusta głowiasta, brukselka, kalafior i brokuł (Brassica oleracea var. capitata, B. oleracea var. gemmifera, B. oleracea var. botrytis, B. oleracea var. italica)
Warzywa kapustne, których jest około 30 gatunków, pochodzą od dzikiej kapusty rosnącej na obszarze od Azji do zachodniej Europy. Centrum genowe tego gatunku znajduje się prawdopodobnie w rejonie śródziemnomorskim. Warzywa kapustne znane były już w starożytnej Grecji i Rzymie. Jedynie kalafior i brukselkę zaczęto uprawiać później. Większość kapust to rośliny dwuletnie; w pierwszym roku tworzą jadalne główki, w drugim kwiatostany i nasiona. Wyjątek stanowią kalafior i brokuł, których tworzące się już w pierwszym roku uprawy przekształcone kwiatostany, tzw. róże, są częścią jadalną. Róża brokułu nie jest biała, jak róża kalafiora, lecz zielonofioletowa i nie trzeba jej chronić przed promieniami słonecznymi. Składa się z wyraźnie uformowanych pąków, z których później rozwijają się żółte kwiaty. Po wycięciu róży na pędzie głównym pojawiają się róże boczne. Róże brokułu, w porównaniu z kalafiorem, mają bardziej ostry smak oraz większą wartość odżywczą. Ostatnio wyhodowano również dwuletnie odmiany kalafiora i brokułu. Rośliny kapustne mają bardzo silny system korzeniowy, sięgający u kapusty włoskiej i głowiastej białej do 1 m głębokości. Dzięki bogato rozgałęzionemu systemowi korzeniowemu rośliny lepiej wykorzystują składniki pokarmowe i wodę także z głębszych warstw gleby. Wszystkie gatunki warzyw kapustnych wymagają dużo miejsca oraz żyznej, a przede wszystkim wilgotnej gleby. Ze względu na duże wymagania wodne najlepsze wyniki w uprawie kapustnych osiąga się w północnych rejonach nadmorskich, o stałej, wysokiej wilgotności powietrza. Wymagania cieplne tych roślin nie są duże, jedynie kalafior i delikatne odmiany kalarepy nie lubią zbyt niskiej temperatury; znosi ją natomiast doskonale jarmuż. Rośliny kapustne potrzebują dużo światła, choć szybciej tworzą główki jesienią, kiedy noce są chłodne, a. słońce nie grzeje tak silnie.
Stanowisko w zmianowaniu. Rośliny kapustne można sadzić po sobie nie częściej niż co 3—4 lata. Dotyczy to przede wszystkim kalafiora, brukselki, jarmużu, brukwi i kapusty włoskiej. Najlepszym przedplonem są dla nich rośliny motylkowate, zwłaszcza groch i fasola. Wymagania glebowe. Za najlepsze można uznać gleby średnio zwięzłe, o dużej zawartości próchnicy, pH około 7. Na kwaśnych glebach rośliny rosną gorzej i są wrażliwsze na choroby i szkodniki. Dla odmian wczesnych korzystniejsze są gleby lżejsze, a dla późnych cięższe. Nawożenie. Rośliny kapustne dobrze wykorzystują nawozy organiczne. Uprawia się je w pierwszym roku po dobrze rozłożonym kompoście z obornika. Zbyt świeży obornik sprzyja rozwojowi groźnego szkodnika — śmietki kapuścianej. Szczególnie ważne, zwłaszcza dla kapust, są odpowiednie proporcje podstawowych składników pokarmowych, jakie są zachowane właśnie w oborniku bydlęcym. Dla kalafiorów i brokułów korzystne jest dodatkowe nawożenie pomiotem ptasim. Dobrym nawozem pogłównym jest gnojówka pokrzywowa rozcieńczona wodą w stosunku 1:5 oraz Algifert, Polymaris i odżywka dla roślin — Oscorna.
Uprawa gleby. Konieczne jest częste spulchnianie gleby. Każde zaskorupienie czy udeptanie gleby trzeba natychmiast zlikwidować przez płytkie spulchnienie jej powierzchni. Poprawia to wzrost roślin i hamuje rozwój chwastów. Dobre rezultaty daje ściółkowanie powierzchni, np. ściętą trawą.
Preparaty. Jesienią lub wiosną opryskuje się glebę w godzinach popołudniowych roztworem preparatu krowieńca dla pobudzenia procesów biologicznych w glebie. Opryskiwanie powierzchni gleby tym preparatem powtarza się tuż przed sadzeniem lub po sadzeniu roślin. Po 6—8 tygodniach stosuje się preparat krzemionki we wczesnych godzinach rannych. Wskazane jest opryskanie roślin po raz drugi tym preparatem na 2—3 tygodnie przed zbiorem. Tym razem opryskiwanie powinno nastąpić w godzinach popołudniowych. Poprawi to smak i zawartość suchej masy oraz zdolność przechowalniczą kapusty.
