Cebula (Allium cepa)
Jest jedną z najstarszych roślin uprawnych, od dawna uprawianą w dolinie Nilu. Podobnie jak czosnek, szczypiorek i por należy do rodziny liliowatych (Liliaceae) i jest rośliną jednoliścienną. Łodyga cebuli jest silnie skrócona i tworzy piętkę, z której do dołu wyrastają korzenie, a do góry na przemian łuski i liście, zwane szczypiorem. Mięsiste łuski ściśle przylegają do siebie i tworzą organ spichrzowy rośliny, zwany cebulą. Roślina wydaje jeden bezlistny pęd, zakończony kwiatostanem. Większość uprawianych warzyw cebulowych rozmnaża się wegetatywnie. Dzięki zawartości olejków lotnych oraz różnych innych biologicznie czynnych związków cebula jest warzywem o szczególnych właściwościach leczniczych i odżywczych, chętnie i powszechnie uprawianym. Podobnie jak inne gatunki z tej rodziny cebula gromadzi dużo wody, dlatego nie twardnieje, ani nie drewnieje. Najlepszymi glebami pod uprawę cebuli są żyzne gleby lessowe. Cebula uprawiana na glebie zbyt ciężkiej źle się przechowuje, a na zbyt lekkiej — słabo plonuje. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, ciepłych i średnio wilgotnych.
Nawożenie. Cebulę należy nawozić umiarkowanie. Nie znosi świeżego nawozu organicznego. Oprócz bardzo dobrze rozłożonego kompostu można w razie potrzeby stosować nawóz kurzy lub guano, które zawiera dużo fosforu. Rozmnażanie i sposoby uprawy. Cebulę rozmnaża się z nasion, a można ją uprawiać z siewu nasion wprost do gruntu, z dymki oraz z rozsady. Cebulę uprawianą z dymki produkuje się w cyklu dwuletnim. W pierwszym roku w maju sieje się nasiona bardzo gęsto, aby uzyskać małe cebulki, zwane dymką, które przechowuje się przez zimę w suchym pomieszczeniu i sadzi w pole wczesną wiosną następnego roku. W Polsce do uprawy z dymki poleca się odmiany ‘Rawska’ i ‘Żytawska’. W marcu sadzi się dymkę płytko, tylko lekko wciskając w glebę. Przy ustalaniu terminu sadzenia należy przestrzegać zaleceń M. Thun, podanych w kalendarzu biodynamicznym.
Rozstawa rzędów powinna wynosić 30 cm, a odległość roślin w rzędzie około 5 cm. Cebulę z dymki zbiera się najczęściej wraz z zielonym szczypiorem w czerwcu lub całkowicie dojrzałą w lipcu, gdy szczypior się załamuje. Nie należy mu w tym pomagać, lecz poczekać aż sam się załamie. Cebula z dymki nadaje się do spożycia w lecie i na jesieni.
Z siewu do gruntu cebulę uprawia się w cyklu jednorocznym, choć w bardzo korzystnych warunkach klimatycznych nasiona cebuli można wysiać w połowie sierpnia, zagon okryć na zimę, a w marcu przesadzić siewki na zagony przeznaczone docelowo dla cebuli. Zasadniczym jednak terminem siewu jest marzec, najpóźniej połowa kwietnia. Siewki przerywa się tak, aby rośliny pozostały co 5 cm.
Uprawiając cebulę z rozsady nasiona wysiewa się w lutym do inspektu, a pod koniec marca sadzi rośliny do gruntu, w rozstawie podanej wyżej.
Na choroby i szkodniki szczególnie wrażliwa jest cebula z siewu, czyli jednoroczna. W lata wilgotne może ją porażać mączniak rzekomy; zapobiega temu opryskiwanie naparem skrzypu. Współrzędna uprawa z marchwią ogranicza występowanie szkodników, natomiast stosowanie preparatu krzemionki przyspiesza dojrzewanie cebuli i zwiększa jej wartość przechowalniczą.
Cebulę wykopuje się widłami szerokozębnymi i pozostawia kilka dni na powietrzu, aby przeschła. Tak przesuszoną cebulę można wiązać w warkocze lub luzem przechowywać przez całą zimę w chłodnym, ale zabezpieczonym przed mrozem, suchym pomieszczeniu.
