Norniki
Po przekroju chodnika można poznać czy wykopał go kret (u góry), czy nornica (w środku); najlepszym przyrządem do zwalczania nornic jest druciana pułapka (u dołu)
Szkody wyrządzone przez norniki, a szczególnie karczowniki, należą do najbardziej nieprzyjemnych dla każdego ogrodnika. Obecność tych szkodników poznaje się na wiosnę po słabym rozwoju drzewek lub krzewów owocowych, które mogą też — pociągnięte za gałąź — przewracać się. Po wyciągnięciu takiego drzewka z gleby stwierdza się brak korzeni. Norniki niszczą nie tylko korzenie drzew, ale także i warzyw, np. wyrośniętej endywii i cykorii, a często także marchwi i pietruszki. Rośliny raptownie więdną i nie stawiają oporu przy wyciąganiu ich z gleby, gdyż nie mają już korzeni.
Norniki występują we wszystkich krajach Europy. Są to bardzo płochliwe zwierzęta, które opuszczają nory tylko nocą, w celach pielęgnacyjnych, a nie po to, aby znaleźć pokarm. Dlatego trudno określić miejsca żerowania norników; wskazują je zwykle uszkodzone rośliny.
Jedna para norników daje w okresie letnim 3—4 mioty, czyli około 30 młodych, z których mniej więcej 10 sztuk niszczą ich naturalni wrogowie. Z wyjątkiem okresów rozmnażania zwierzęta te żyją pojedynczo, a im są starsze, tym rzadziej opuszczają nory. Nomiki żyją w norach na głębokości do 2 metrów, połączonych korytarzami długości 10—15 m. Płytko pod powierzchnią znajduje się cały system korytarzy długości 50— 80 m. Ma on około 10 otworów, które po wykorzystaniu norniki ponownie zamykają. Korytarze są owalne, wysokości 5—8 cm i szerokości około 5 cm (rysunek); korytarze kreta są bardziej płaskie i nieco mniejsze. Małe, płaskie kopczyki wypełnione częściowo roślinami należą do norników. Natomiast w kopczykach kreta, które są większe, znajdują się resztki owadów. Otwór wyjściowy z korytarza nornika znajduje się z boku kopczyka. Innym znakiem rozpoznawczym korytarzy norników jest brak w nich korzeni, które są ich pożywieniem. Nornik najbardziej lubi rośliny o silnym systemie korzeniowym, jak ziemniak, topinambur, winorośl, chmiel, drzewa owocowe, warzywa korzeniowe, a także cebulę. Potrzeby pokarmowe norników są bardzo duże.
Korytarzy można szukać za pomocą cienkiego patyka luby udeptując lekko ziemię w miejscu, gdzie podejrzewamy obecność szkodnika. W znalezionym korytarzu należy zrobić otwór łyżką lub łopatką. Jeśli po 15—30 minutach otwór będzie ponownie zamknięty, oznacza to, że chodniki są zamieszkałe przez norniki. Wówczas ponownie otwieramy chodnik i ustawiamy w nim pułapkę. W sprzedaży są rurkowe pułapki z tworzywa sztucznego. Po włożeniu pułapki do korytarza otwór trzeba szczelnie przykryć, np. deską lub materiałem roślinnym. Już następnego dnia należy sprawdzić otwór i pułapkę. Wskazane jest ustawienie w wykrytej sieci korytarzy równocześnie kilku pułapek. Ważny jest sposób ustawienia ich w korytarzu. Najlepiej jeśli zrobi to osoba doświadczona. Innym sposobem zwalczania norników jest zalewanie korytarzy wodą lub zadymianie trującymi spalinami. Ze względu na dużą liczbę korytarzy i ich głębokość, metody te są bardzo pracochłonne i mało skuteczne. Bardziej skuteczne jest rozkładanie zatrutych przynęt. W sprzedaży znajduje się skuteczna trucizna, pod nazwą Quiritox, zawierająca substancje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. W Polsce w sprzedaży znajduje się ziarno zatrute fosforkiem cynku lub preparatami Ceder, Kumader, Toxaphen.
Powinniśmy jednak również stosować środki odstraszające norniki. Do roślin skutecznie odstraszających norniki należą szachownica, czyli korona cesarska (Fritillaria imperialis), i wilczomlecz (Euphorbia lathyris).
W dużych ogrodach można wygospodarować miejsce, w którym można stworzyć warunki sprzyjające gnieżdżeniu się norników. Może to być poletko topinamburu, którego bulwy są u-lubionym pokarmem tych zwierząt. Gnieżdżą się one także chętnie w pobliżu pryzmy kompostowej, pod drzewami, pod mokrymi workami, deskami lub w suchej murawie. W takich miejscach łatwiej je wytrać lub wyłapać za pomocą odpowiednich pułapek.
Nie należy zapominać o naturalnych wrogach norników, jak koty, psy (zwłaszcza terier), jeże, łasice i niektóre ptaki drapieżne. Norniki wymagają ciągłego i wieloletniego zwalczania, szczególnie w ogrodach z nie pielęgnowanymi łąkami. W takich ogrodach systematyczna kontrola gleby jest szczególnie ważna. Kiedy się tylko zauważy korytarze, natychmiast trzeba przystąpić do skutecznego zwalczania tego groźnego szkodnika.
