Charakterystyka bylin.
Byliny są to rośliny wieloletnie o nie-zdrewniałych pędach, kwitnące i wydające nasiona co roku przez wiele lat. Na zimę zapadają w stan spoczynku, a ich części nadziemne zwykle giną. Na wiosnę rośliny te „odradzają” się dzięki temu, że część składników pokarmowych pobranych w ciągu okresu wegetacji magazynują w częściach podziemnych (kłączach, bulwach, cebulach lub zgrubiałych korzeniach) i z nich czerpią materiał do budowy nowych pędów. Do takich roślin należą np. konwalie, irysy, peonie i wiele innych.
Większość gatunków bylin dobrze zimuje w gruncie, niektóre wymagają lekkiego przykrycia, są jednak gatunki, które trzeba przed zimą wykopać i przechować w pomieszczeniu zabezpieczonym przed mrozem, a na wiosnę ponownie posadzić (np. dalie lub mieczyki).
Byliny stanowią cenny nabytek dla każdego działkowca, gdyż nie trzeba ich co roku wysiewać (niektóre mogą rosnąć na jednym miejscu 5—10 i więcej lat) i nie są tak łatwo zagłuszane przez chwasty jak rośliny jednoroczne.
Byliny odznaczają się ogromną różnorodnością kształtów, wielkości i barw kwiatów. Kwitną o różnej porze — od wczesnej wiosny do późnej jesieni, dzięki czemu można je tak dobrać, aby na działce przez cały okres wegetacyjny było kolorowo, co niełatwo uzyskać przy zastosowaniu wyłącznie roślin jednorocznych. Wiele z nich ponadto doskonale nadaje się na kwiat cięty i nawet często uprawia się je wyłącznie w tym celu (np. peonie, floksy; irysy, tulipany, narcyzy itp.).
Byliny można klasyfikować zależnie od różnych właściwości, np. według pory kwitnienia, według wielkości, wymagań co do siedliska itp. Przy omawianiu bylin przyjmiemy uproszczony podział na dwie grupy: 1) byliny, które trzeba wykopywać na zimę i przechowywać w pomieszczeniu zabezpieczonym od mrozu oraz 2) byliny zimujące w gruncie. W drugiej grupie wyodrębnimy rośliny cebulkowe, których sposób rozmnażania i uprawy nieco się różni od innych.
Pierwsza grupa jest nieliczna. Należą do niej przede wszystkim mieczyki oraz dalie. Konieczność przechowywania karp korzeniowych, czy bulw, w pomieszczeniach i ponownego sadzenia wiosną nie powinna zrazić działkowców, gdyż uprawa ich jest ogólnie biorąc, łatwiejsza niż wielu roślin jednorocznych wymagających przygotowania rozsady.
Byliny zimujące w gruncie są pod względem wartości dekoracyjnej i łatwości uprawy najcenniejszą grupą roślin ozdobnych.
Nie mniejsze znaczenie mają rośliny cebulkowe. Ich część podziemną stanowią cebule albo bulwy, które są ich organami rozmnażania. Najpopularniejsze rośliny cebulkowe to tulipany, narcyzy, lilie, szafirki i krokusy.
Możliwości zastosowania wszelkich bylin jest mnóstwo. Wysokie i średnio wysokie nadają się do tworzenia rabat wielogatunkowych i grup oraz na kwiat cięty, niskie i bardzo niskie sadzi się na rabatach skalnych między kamieniami i odłamkami płyt. Dodatkowy, atrakcyjny walor roślin cebulkowych stanowi możliwość pędzenia cebul w domu i otrzymanie kwiatów w zimie lub na przedwiośniu.
Uprawiane u nas byliny pochodzą z różnych części świata i z różnych środowisk, ale większość z nich może rosnąć na przeciętnej glebie, doprowadzonej kilkuletnią uprawą do pewnej kultury. Jednakże błędna jest opinia, że można nie liczyć się z ich wymaganiami. Drugim błędem, popełnianym często przez działkowców, a nawet przez mniej doświadczonych fachowców jest sadzenie światłolubnych bylin pod drzewami i krzewami i pozostawienie bez właściwej opieki. Jest co prawda wiele roślin dobrze rosnących w półcieniu, jednakże właściwość ta łączy się z dużym zapotrzebowaniem na wodę, którą trzeba regularnie dostarczać, gdyż zapasy glebowe są niemal bez reszty wyczerpywane przez drzewa. Stosunkowo najlepiej udają się pod drzewami rośliny cebulkowe.
Większość wieloletnich roślin ozdobnych łatwiej jest rozmnażać wegetatywnie (z części roślin) niż z siewu. Przede wszystkim należą do nich mieszańce, które bądź nie zawiązują nasion, bądź dają siewki o innych cechach, niepodobne do rośliny macierzystej. Są też byliny, których rozmnażanie z nasion jest kłopotliwe i długotrwałe.
Byliny uprawiane na działkach rozmnażamy przeważnie przez podział kłączy (irysy, konwalie) i karp korzeniowych (peonie, dalie) lub z cebulek bocznych (rośliny cebulkowe).