Mączka bazaltowa
Kiedy zaczęto stosować w ogrodnictwie mączki z granitu, gnejsu, porfiru, dolomitu, marglu i gipsu, zainteresowano się ich składem chemicznym. Dotyczyło to przede wszystkim marglu i gipsu. Margiel łatwo wietrzeje i wzbogaca glebę w wapń i magnez, a gips, dzięki zawartości siarki, przyspiesza proces wietrzenia i przechodzenia związków mineralnych w formy przyswajalne dla roślin. Inne skały, jak granit, łupek i gnejs, bardzo wolno wietrzeją i w warunkach środkowej Europy tworzą gleby mało przydatne dla ogrodnictwa. Aby lepiej zrozumieć korzyści wynikające ze stosowania mączki bazaltowej, dobrze jest uświadomić sobie proces powstawania skał na Ziemi. W procesach geologicznych ważną rolę odgrywały ogień i woda. Oba te czynniki działały w różny sposób i w różnych okresach, tworząc podstawy naszego świata minerałów. Wystarczy przypomnieć potężne warstwy wapieni, powstałe w jurze i kredzie z wapiennych szkieletów maleńkich zwierząt, głównie otwonic, żyjących w olbrzymich ilościach w ówczesnych morzach. Zupełnie inaczej powstawały skały wulkaniczne. Ich formowanie było ściśle związane z drugim żywiołem — ogniem. W okresie tworzenia się Ziemi przez długi czas materia była gorąca i plastyczna. Była też w stałym ruchu. Z upływem czasu masa ta twardniała i obecnie tylko we wnętrzu Ziemi pozostała płynna. Dowodem na to są czynne wulkany. Wyrzucana z nich lawa natychmiast twardnieje, tworząc na pozór nieożywioną substancję. Występuje osobliwe zjawisko — na stwardniałym minerale bardzo szybko powstaje żyzna gleba. Tajemnica tej żyzności leży nie tylko w samej substancji i nie można jej wyjaśnić przez analizę chemiczną. Lawa ma właściwości, których chemik nie jest w stanie wytłumaczyć. Wykorzystuje je rolnik lub ogrodnik, który na zboczach wulkanu zakłada winnice i pola uprawne. W środkowej Europie nie spotyka się już świeżej lawy, jak na Etnie czy Wezuwiuszu we Włoszech. Można natomiast podziwiać piękne góry bazaltowe, eksploatowane na dużych powierzchniach do produkcji kruszywa (Kaiserstuhl, Schwarzwald, Odenwald). Zwietrzały bazalt, zmieniony na mączkę i dodany do obornika lub kompostu, wzbogaca je w ważne mikro-składniki oraz sprzyja powstawaniu kompleksu ilasto-próchnicznego. Mączka bazaltowa jest doskonałym dodatkiem do gleb ciężkich i gleb piaszczystych ubogich w iły. Pierwsza jej dawka wynosi 1—2 t/ha i wystarcza na kilka lat. Przy regularnym corocznym stosowaniu, np. w sadach czy ogrodach, wystarcza 200—300 kg/ha. Przed uprawą wrażliwych warzyw szklarniowych (np. sałaty w zimie) stosuje się ją w formie pylistej do gleby, dzięki czemu wzrost roślin jest lepszy i zmniejsza się ich wrażliwość na choroby grzybowe i wirusowe.
Poszczególne bazalty różnią się zawartością wapnia, magnezu i innych pierwiastków. Ciekawe jest porównanie składu chemicznego mączki bazaltowej i suchego, wyjątkowo żyznego mułu z Nilu (tabela).
